Европскиот фудбал е поголем бизнис од кога било, со приходи кои надминуваат 20 милијарди евра годишно. Овој огромен финансиски колач стана неодолива мамка за американските инвеститори, кои во последните неколку години тивко, но сигурно, ја преземаат контролата врз најголемите клубови на стариот континент.
Според најновата анализа на CNBC, американските инвеститори сега имаат целосна или делумна сопственост во мнозинството од клубовите во англиската Премиер лига, вклучително и четири од традиционалната “голема шестка”, Челси, Ливерпул, Манчестер Јунајтед и Арсенал.
Зошто Американците го сакаат европскиот фудбал?
Причината е едноставна, неверојатен раст на вредноста. Во сезоната 1996/97, приходите на петте најголеми европски лиги изнесувале 2.5 милијарди евра. Денес, таа бројка е зголемена за неверојатни 750%. Најдобар пример е Манчестер Јунајтед, кој семејството Глејзер го купи за 790 милиони фунти во 2005 година, а денес е проценет на 5 милијарди фунти.
“Тоа е логичен потег… што друго да правите со парите? Можете да имате само одреден број на хеликоптери и супер-јахти”, иронично коментира Киран Мегваер, професор по фудбалски финансии. Тој додава дека европските фудбалски клубови се релативно “евтини” во споредба со НФЛ или НБА тимовите, кои чинат повеќе милијарди долари.
Контроверзниот модел на “мулти-клубска сопственост”
Многу од овие инвеститори го користат моделот на “мулти-клубска сопственост”, каде што поседуваат акции во повеќе клубови. Ова им овозможува финансиски и маркетинг-придобивки, но истовремено го отвора и прашањето за интегритетот на натпреварувањето.
УЕФА веќе почна да реагира на овој тренд. Ова лето, Кристал Палас беше исфрлен од Лига Европа токму поради овие правила, бидејќи нивниот американски сопственик, Џон Текстор, има удел и во француски Лион, кој исто така се квалификуваше за истото натпреварување.
Што е следно? Натпревари во странство и комерцијални паузи?
Со забавувањето на растот од ТВ-правата, американските сопственици бараат нови извори на приход. Две идеи се веќе во игра:
- Реновирање на стадионите: Претворање на стадионите во мулти-функционални арени за концерти и други настани.
- Натпревари во странство: Италијанската и шпанската лига веќе планираат натпревари во САД и Австралија. Иако Премиер лигата засега го одбива ова, притисокот е сè поголем.
Фановите се загрижени дека ова е само почеток. “Едвај чекам на комерцијални паузи на секои 10 минути”, саркастично коментира еден фан на Reddit.
Парадоксот на американскиот модел
Најголемиот парадокс, како што истакнува еден коментар, е што “хипер-капиталистичка Америка има социјализам во спортот (драфт систем, селари кеп), додека социјалистичка Европа има систем кој создава трајна поделба помеѓу богатите и сиромашните клубови, кои можат само да чекаат некој ‘шеик’ да ги купи”.
На крајот, јасно е дека американските пари веќе го менуваат ликот на европскиот фудбал. Дали тоа ќе донесе поголем квалитет или ќе ја уништи душата на играта, останува да видиме.
