Овој викенд нè очекува едно од најголемите ривалства во светот на фудбалот. Борбата на теренот меѓу Њукасл Јунајтед и Сандерленд е многу повеќе од едно обично фудбалско дерби. Тоа е судир вкоренет во генерациите, жестина која го дефинира животот на Северот. Ние решивме да истражиме повеќе околу ова озогласено ривалство и да ви пренесеме дел од историјата на овие два клуба.
Понекогаш, најголемите ривалства во спортот не почнуваат со свиреж на судија, ниту со расфрлани искри на теренот. Понекогаш тие се раѓаат многу пред фудбалот да стане фудбал, во времиња кога историјата била погласна од навивачите, а судбината на градовите се пишувала со јаглен, челик и социјална борба. Така започнува приказната за Њукасл и Сандерленд, два града разделени само тринаесет милји еден од друг, но поврзани со векови жесток натпревар, гордост и болка.
Од далеку, Тајн-Вир дербито изгледа како обичен географски судир. Два града, два клуба, две навивачки армии. Но секој што барем малку го познава Североистокот на Англија знае дека ова дерби е многу повеќе од фудбал. Тоа е продолжение на приказна што започнала кога Англија била разделена со граѓанска војна, кога рударите се спуштале под земја со ламби и песна, кога индустријата калела челик и ги обликувала иднините на генерациите.
Корените се постари од играта
Во XVII век, кога Англија се делела меѓу кралот и парламентот, Њукасл застанал на страната на кралот Чарлс Први. Сандерленд, пак, избрал да застане со парламентот. Две идеологии, две верувања, два града што ја гледале истата река, но од спротивни брегови. Тоа чувство на „тие“ и „ние“ живеело многу подолго од војните. Секое поколение го наследувало, како непишан закон што никој не го напишал, но сите го знаеле.
А кога индустријата почнала да го обликува Северот, ривалството добило нова форма. Њукасл бил град на јагленот и трговијата, со пристаниште кое растело со секој нов брод што пристигнувал на Тајн. Сандерленд, пак, живеел од бродоградителството, град што ги градел бродовите кои пловеле низ светот. Двата града биле како два гиганта, секој со своја сила, секој со свој идентитет, секогаш во трка кој ќе биде понапред, погласен, погорд.
Кога фудбалот пристигнал, искрата станала пламен
Кога се појавиле првите фудбалски клубови, најпрвин Сандерленд АФЦ во 1879 година, а потоа обединетиот Њукасл Јунајтед во 1892 година, градовите веќе биле подготвени за дуел. Штом фудбалот се вкоренил во Североистокот, љубовта кон играта станала исто толку длабока како јагленовите слоеви под земјата.
Во ноември 1888 година, на тивка алеја некаде денеска близу до „Стадионот на Светлината“, Сандерленд победил со 2-0 против Њукасл Ист Енд во квалификациско коло за ФА купот. Никој тогаш не можел да знае дека тоа е првата страница од најжестокото дерби на Англија.
Четири години подоцна, Ист Енд станува Њукасл Јунајтед. А шест години по тоа, новоформираниот Њукасл ја враќа посетата – овојпат со победа од 3-2. Толпата на „Рокер Парк“ броела 30.000 луѓе. И така, од нешто што изгледало како обичен натпревар, почнало нешто што ќе трае со генерации.
Северот на Англија, во тие рани години, бил фудбалска империја. За првите 25 години од лигата, само три клуба освоиле титула повеќе од двапати: Астон Вила, Сандерленд и Њукасл. Осум титули биле поделени меѓу овие два града. Фудбалот не бил само игра – бил гордост, идентитет, доказ дека Северот е срцето на англискиот спорт.
Дербито расте, а со него и страстите
Во 1901 година, се случува нешто што денес делува неверојатно: околу 70.000 луѓе се појавиле на „Сент Џејмс Парк“ за дербито, иако капацитетот бил само 30.000. Натпреварот морал да биде откажан. Настанот подоцна ќе го наречат „Good Friday Riot“, првото големо поглавје во бурната историја на ова ривалство.
Само две години подоцна, Сандерленд патува во Њукасл, во последното коло, кога потребна им е победа за титула. Но Њукасл Јунајтед ги добива со 1-0. Градот експлодира, оркестар свири „Cock o’ the North“, а Сандерленд, актуелните шампиони, остануваат со празни раце. Лекцијата била сурова: тука, титулите се освојуваат со крв, пот и гордост.
Newcastle and Sunderland play just 12 miles apart—but the local rivalry is as fierce as they come. pic.twitter.com/ia0R01DxA4
— NBC Sports Soccer (@NBCSportsSoccer) December 12, 2025
Годините што ги обликуваа генерациите
Секоја ера си имала своја приказна, свој мит, своја болка или своја слава.
Во 1908 година, Сандерленд го нанесува најтешкиот пораз во историјата на Њукасл од 9:1, резултат кој и денес е тетовирана рана за „црно-белите“.
До средината на 20. век, ривалството било омекнато. Во 1937 година, кога Сандерленд го освоил ФА Купот, биле пречекани со оркестар на железничката станица во Њукасл.
Во 1950-тите, додека Њукасл триумфира во ФА Купот, Сандерленд добива нов живот како клуб со масивна локална поддршка и традиција.
Точка на пресврт: 1967
Со појавата на фудбалското хулиганство, тензиите почнале да растат. Клучен момент е ремито од 3-3 на „Рокер Парк“ во 1967 година, кога играчот на Њукасл, Џон МекНејми, израмнил и се нишал на пречката пред трибината со најжестоките навивачи на Сандерленд (Fulwell End). Ова се смета за пресвртница во однос на антагонизмот.
Во 1990 година, кога двата клуба се среќаваат во плејофот за промоција, атмосферата е „котел на омраза и лудило“, како што пишува историчарот Алaн Кeндлиш. Сандерленд победува, теренот е инвазиран, обете страни се убедени дека токму тие го носат идентитетот на Северот.
Во 2010 година, Њукасл го добива едно од најзлогласните дербија со 5:1 на Ноќта на Вештерките, резултат што за едни е гордост, а за други хорор кој никогаш нема да биде заборавен.
Потоа доаѓа незамисливата серија на Сандерленд, со шест победи во низа. За навивачите на Њукасл, тоа не било само низок удар, било национална тема и болка. Но во Северот, таквите приказни никогаш не траат засекогаш. Балансот секогаш се враќа, на еден или друг начин.
Два града, две души што не можат една без друга
Њукасл има метрополитска енергија, ноќен живот што го знае секоја генерација студенти и стадион што доминира над градот како камен споменик на традицијата. Сандерленд е работничка душа, град каде секој агол има приказна од некогашните бродоградилишта, каде „Стадионот на Светлината“ изгледа како храм од челик и бетон.
Можеби се различни по размери, по економија, по медиумска видливост, но во страста се исти. И тоа е причината што навивачките страсти се толку длабоки. Во некои семејства, таткото е „Џорди“, синот „Макем“. На работните места, едните и другите седат еден до друг, се шегуваат, се расправаат, но секогаш знаат: кога ќе дојде денот на дербито – нема компромис.
Ова не е дерби. Ова е наследство.
Овој дуел не е обичен судир. Тоа е хроника на два града што со векови се натпреваруваат, понекогаш за политика, понекогаш за индустрија, понекогаш за тоа кој има поголема душа.
Њукасл и Сандерленд се како два брата кои се караат жестоко, но никој не признава колку многу му значи другиот. И можеби затоа ова ривалство е толку силно, бидејќи е искрено, сурово, емоционално и ја носи тежината на цел регион.
А кога конечно ќе дојде денот на новото Тајн-Вир дерби, цел Североисток се вклучува во приказната. Стадионите дишат како живи суштества, песните се слушаат километри далеку, а стари митови се будат во секој навивач, без разлика дали стои на Тајн или на Вир.
Некои ривалства се раѓаат од спорт.
Ова е родено од историја.
И ќе трае уште векови откако последниот свиреж ќе замолкне.
Историјата на овие два клуба е вклучена во нашиот серијал „Историјата на сите клубови од Премиер лигата“, па доколку сакате да прочитате нешто повеќе за настанувањето на англиските клубови кликнете тука: Њукасл Јунајтед и Сандерленд.
Следете нè: Facebook | Instagram | X
